बानू मुश्ताक: आंतरराष्ट्रीय बुकर पुरस्कार जिंकणारी ‘पहिली कन्नड लेखिका’

कधीकधी तलवारी आणि भाषणे जे करू शकत नाहीत ते कलम करते. अशाच एक लेखिका बानू मुश्ताक आहेत, ज्यांच्या कथांनी कन्नड साहित्याला एक नवीन ओळख तर दिलीच, पण दक्षिण भारतातील मुस्लिम समुदायातील महिलांच्या अकथित दु:खालाही आवाज दिला. आता त्यांनी एक नवा इतिहास रचला आहे बानू मुश्ताक यांना त्यांच्या हर्टलॅम्प या कथासंग्रहासाठी आंतरराष्ट्रीय बुकर पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले आहे. हा पुरस्कार जिंकणारी ती पहिली कन्नड महिला लेखिका ठरली आहे.

ज्यामुळे केवळ साहित्यिक जगातच नव्हे तर संपूर्ण देशात आनंदाची लाट पसरली आहे. कर्नाटकातील हसन या छोट्याशा गावातून सुरुवात करून, त्यांनी आंतरराष्ट्रीय स्तरावर प्रवास केला. ती फक्त एक लेखिका नाही, तर एक चळवळ आहे. ज्या महिला आतापर्यंत गप्प होत्या, त्या आता त्यांच्या लेखणीतून बोलत आहेत. त्यांचे जीवन हे सिद्ध करते की, कधीकधी सर्वात शक्तिशाली क्रांती पुस्तकाच्या पानांपासून सुरू होतात.

बानू मुश्ताक ही कर्नाटकातील हसन जिल्ह्यातील एक प्रसिद्ध लेखिका, वकिल आणि सामाजिक कार्यकर्त्या आहेत. 1984 मध्ये एका मुस्लिम कुटुंबात जन्मलेल्या बानू यांचे सुरुवातीचे शिक्षण उर्दू माध्यमातून झाले. परंतु वयाच्या आठव्या वर्षी त्यांनी कन्नड शाळेत शिक्षण सुरू केले. या काळात कन्नड भाषा आणि साहित्यावरील त्यांचे प्रेम अधिकच वाढले.

संकटात सापडली सर्जनशीलता:

आई झाल्यानंतर त्या नैराश्यातून जात असताना, वयाच्या 29 व्या वर्षी त्यांनी लिहायला सुरुवात केली. या कठीण काळात त्यांनी त्यांच्या आंतरिक भावना शब्दांत मांडण्यास सुरुवात केली आणि येथून त्यांचा साहित्यिक प्रवास सुरू झाला. हळूहळू त्यांनी कथा, कविता आणि लेखांद्वारे समाजातील महिलांची स्थिती अधोरेखित केली.

सन्मान आणि अंतरराष्ट्रीय मान्यता:

बानू यांना कर्नाटक साहित्य अकादमी पुरस्कार आणि दाना चिंतामणी आटिमब्बे पुरस्कार असे अनेक मोठे सन्मान मिळाले आहेत. मे 2025 मध्ये, तिचे नांव आंतरराष्ट्रीय स्तरावर चर्चेत आले जेव्हा तिच्या कथासंग्रह हर्टलॅम्प (दिपा भस्ती यांनी अनुवादीत) ला प्रतिष्ठित आंतरराष्ट्रीय बुकर पुरस्कार मिळाला. कन्नड भाषेतील एखाद्या कामाला आंतरराष्ट्रीय बुकर पुरस्कार मिळण्याची ही पहिलीच वेळ आहे.